اضافه کاری در قانون کار

آیا می دانید نحوه محاسبه اضافه کاری به چه صورت می باشد؟ اکثر افراد فکر می کنند که اضافه کاری فقط به معنی کارهای اضافه ای می باشد که کارفرما از کارگران و کارمندان می خواهد انجام بدهند.

اضافه کاری در قانون کار ازجمله موضوعاتی می باشد که وزارت کار شرایط خاصی را برای آن درنظر گرفته است. بنابراین اگر تمایل دارید اطلاعات جامعی درباره قوانین و شرایط اضافه کاری کسب نمایید، مقاله اضافه کاری چیست؟ را مطالعه نمایید. در این مقاله به معرفی اضافه کاری، اضافه کاری در قانون کار، نحوه محاسبه اضافه کاری، فرمول محاسبه اضافه کاری، محاسبه آنلاین اضافه کاری، 10 پرسش و پاسخ مهم اضافه کاری و … می پردازیم.

اضافه کاری چیست؟

ممکن است شما بگویید که اضافه کاری دارای مفهوم مشخص و ساده ای است و سوال “اضافه کاری چیست” تخصصی نیست؛ اما باید بگوییم که اضافه کاری در قانون کار دارای قوانین مشخصی بوده و برای محاسبه حقوق اضافه کاری شرایطی وجود دارد. در تعریف تخصصی، میزان کار محول شده از سوی کارفرما به کارمند در خارج از ساعت کار قانونی به عنوان اضافه کار محاسبه می شود.
به طور ساده تر اضافه کاری را اینطور می توان بیان کرد که اگر کارکرد یک فرد در طول روز یا ماه بیشتر از کارکرد موظفی باشد، مشمول دریافت حقوق اضافه کاری می شود.

لازم به ذکر می باشد که اضافه کاری یکی از اجزای حقوق و دستمزد می باشد. اگر می خواهید با تمام اجزای حقوق و دستمزد آشنا شوید حتما مقاله اجزا و عناصر حقوق و دستمزد را مطالعه کنید.

اضافه کاری در قانون کار

در قانون کار آمده است که کارگر موظف می باشد به مدت 8 ساعت در هر شبانه روز و 44 ساعت در هر هفته به کار های محول شده توسط کارفرما بپردازد. حال اگر میزان ساعات کار کارمند یا کارگر بیشتر از ساعات قانونی اعلام شده توسط وزارت کار باشد، مشمول دریافت اضافه کاری می شود.

با توجه به ماده 59 قانون کار درصورتی که خود کارگر موافق باشد اضافه کاری انجام دهد ، کارفرما می تواند ارجاع کار اضافی را به کارگر بدهد و همچنین بابت میزان اضافه کاری کارمند، باید 40% بیشتر از مزد هر ساعت کار عادی به کارمند پرداخت شود. (در قوانین کار در مورد انواع مرخصی ها از جمله مرخصی استعلاجی نیز صحبت شده است که پیشنهاد میکنیم مقاله مرخصی استعلاجی را مطالعه کنید).

لازم به ذکر می باشد که ارجاع اضافه کار به کارگرانی که مشغول به انجام کار های شبانه هستند، کارگرانی که به کارهای خطرناک و سخت و زیان آور مشغول هستند و کارگران نوجوانی که بین 15 تا 18 سال سن دارند ممنوع می باشد. اگر در حین اضافه کاری این سه گروه از کارگران حادثه و یا اتفاقی برای کارگر به وجود بیاید، کارفرما باید مطابق قانون تمام خسارات به وجود آمده را پرداخت نماید.

انواع اضافه کاری چیست؟

شاغلان در هر شغل برای هر ساعت اضافه کاری علاوه بر ساعات کار موظفی خود، مشمول دریافت اضافه کاری می باشند. اضافه کاری می تواند انواع مختلفی داشته باشد که در زیر به برخی از آن ها اشاره می کنیم.

• اضافه کاری عادی: کارکرد بیشتر از ساعات کاری موظفی فرد در روز های غیرتعطیل هفته، اضافه کاری عادی نام دارد.
• اضافه کاری تعطیل کاری: کار در روزهایی که در تقویم تعطیل رسمی هستند.
• اضافه کاری جمعه: کار در روز های جمعه که تعطیل هستند.
• اضافه کاری شبانه: کارکرد فرد در ساعات 22 تا 6 صبح، اضافه کاری شبانه نام دارد.

اضافه کاری فرهنگیان

معلمانی که بیشتر از 20 یا 24 ساعت در هفته که ساعات موظفی کار آن ها می باشد، مشغول به کار باشند، بابت اضافه کاری خود توسط مدیر مدرسه ای که در آن تدریس می نمایند، حق التدریس غیر موظف دریافت می کنند.

اضافه کاری کارگران

هر کارگر در هر شبانه روز موظف می باشد که معادل 7 ساعت و 33 دقیقه مشغول به کار باشد. اگر 7:33 را در عدد 6 (تعداد روز های کار در هفته) ضرب کنیم، عدد 44 بدست می آید، که مجموع ساعات کار موظفی کارگران درهر هفته می باشد.

حال اگر کارگری به درخواست کارفرما و با رضایت خود بیشتر از 44 ساعت در هرهفته مشغول به کار باشد، باید 40% علاوه بر مزد کار عادی بابت هر یک ساعت اضافه کاری دریافت نماید. برای محاسبه ساعت اضافه کاری کارگر باید میزان ساعات کاری وی را از ساعات کار موظفی قانون کار کم نماییم، بدین طریق عددی که پس از محاسبه ساعت اضافه کاری بدست می آید در مبلغ اضافه کاری ضرب شده و مبلغ اضافه کاری کار بدست می آید.

فوق العاده اضافه کاری چیست و چگونه محاسبه می شود؟

فوق العاده اضافه کاری مبلغی می باشد که برای ساعات کارکرد اضافه کاری پرداخت می شود. مبلغ فوق العاده اضافه کاری، بیشتر از مبلغ کارکرد عادی کارگر می باشد.

فوق العاده اضافه کاری چه تفاوتی با اضافه کاری دارد؟

اضافه کاری به معنای ساعات کار اضافه فرد می باشد، که مبلغ آن برابر با حقوق عادی فرد می باشد. فوق العاده اضافه کاری به معنای مبلغی می باشد که بیشتر از مبلغ کارکرد عادی فرد بوده و بابت کارکرد اضافه کاری پرداخت می شود. نرخ هر یک ساعت اضافه کار 140000 تومان می باشد که از این مبلغ 40000 تومان بابت فوق العاده اضافه کاری و 100000 تومان بابت یک ساعت کار عادی درنظر گرفت می شود.

محاسبه ساعت اضافه کاری

با توجه به ماده 51 قانون کار کارگران باید در طول هر هفته به مدت 44 ساعت در محل کار خود مشغول به کار باشند. حال اگر تعداد ساعات کار کارگر این ساعت بیشتر شود مشمول دریافت اضافه کاری می گردد.

بنابراین برای محاسبه اضافه کاری کارمندان و کارگران ابتدا باید به محاسبه ساعت اضافه کاری آن ها پرداخته شود.  البته محاسبه ساعت اضافه کاری پیچیده نبوده و بسیار ساده می باشد. بدین طریق که ابتدا باید ساعات کارکرد پرسنل در طول یک ماه مشخص گردد، سپس ساعات کار موظفی پرسنل در همان ماه را از ساعات کار آنها کسر نمود. بدین طریق عدد نهایی که بدست می آید ساعت اضافه کاری پرسنل را نمایش می دهد. برای هریک از پرسنل باید به صورت جداگانه محاسبه ساعت اضافه کاری انجام شود که باتوجه به ساعت اضافه کاری هر پرسنل مبلغ اضاف کاری آنها محاسبه و پرداخت شود.

نحوه محاسبه اضافه کاری در قانون کار

اضافه کار در قانون کار زمانی محاسبه می شود، که ساعات کار موظفی فرد کامل باشد و همچنین اگر ساعات اضافه کاری در طول یک ماه بیشتر از ساعات کاری موظفی فرد باشد، میزان اضافه کاری برای فرد محاسبه نخواهد شد.

نحوه محاسبه اضافه کاری کارمندان و کارگران به این صورت می باشد که پس از محاسبه ساعت اضافه کاری پرسنل، ابتدا باید مبلغ دستمزد یک ساعت فرد مشخص شود و سپس 40 درصد به دستمزد یک ساعت کار عادی اضافه شود. بدین طریق دستمزد یک ساعت اضافه کاری بدست می آید.

مبنای محاسبه اضافه کاری

برای محاسبه اضافه کار باید مبنای اضافه کار را در 1.4 ضرب نمود. حال مبنای اضافه کار با توجه به نظر هر کارفرما متفاوت می باشد. اما عموما شرکت ها جمع حقوق پایه، حق مسکن و حق بن را در عدد 220 یا 192 تقسیم می نمایند که مبلغ جمع مزایای یک ساعت کار فرد بدست آید. پس از محاسبه ساعت اضافه کاری باید مبلغ جمع مزایای یک ساعت کار فرد را در ضریب اضافه کاری(1.4) ضرب نموده و عدد بدست آمده را در ساعات اضافه کاری فرد ضرب کنید عددی که از این معادله بدست می آید مبلغ اضافه کاری فرد می باشد.

فرمول محاسبه اضافه کاری در قانون کار

مطابق قانون کار فرمول محاسبه اضافه کاری بدین طریق می باشد که دستمزد یک ساعت کار کارگر بدست می آید و سپس مبلغ بدست آمده در 40% ضرب می شود، عدد بدست آمده در تعداد ساعات اضافه کاری فرد ضرب شده و نتیجه ای که از این فرمول محاسبه اضافه کاری بدست می آید مبلغ دستمزد کارگر بابت اضافه کاری را نشان می دهد. در ادامه سه نمونه فرمول محاسبه اضافه کاری باتوجه به مبنای ساعات کاری موظفی کارمندان که در سیستم حقوق و دستمزد ثبت می شود را برای شما آورده ایم. نحوه محاسبه اضافه کاری کارمندان و کارگران در نرم‌افزار از طریق ثبت فرمول می باشد، با استفاده فرمول های زیر شما به راحتی می توانید اضافه کاری پرسنل را محاسبه نمایید.

کارکرد اضافه کاری *1.4* 220 / حق مسکن در حکم+ حق بن در حکم + حقوق پایه در حکم = اضافه کاری

کارکرد اضافه کاری *1.4* 192 / حق مسکن در حکم+ حق بن در حکم + حقوق پایه در حکم = اضافه کاری

کارکرد اضافه کاری *1.4* 198 / حق مسکن در حکم+ حق بن در حکم + حقوق پایه در حکم = اضافه کاری

ضریب اضافه کاری

ضریب اضافه کاری مطابق قانون کار برابر با 1.4 می باشد. یعنی فرد بابت هر ساعت اضافه کاری 40 درصد بیشتر از دستمزد یک ساعت کار عادی دریافت می کند.

نرخ اضافه کاری

نرخ اضافه کاری برابر با حقوق پایه فرد و یا جمع حقوق پایه، حق مسکن و حق بن فرد با توجه به نظر کارفرما می باشد.

نحوه محاسبه اضافه کاری سال 1400

در سال 1400 حقوق پایه که برابر با 26,554,950 حق مسکن برابر با 6,000,000 و حق بن برابر با 4,500,000 می باشد. حال اگر کارفرما با توجه به قوانین شرکت خود جمع این سه مزایا و یا حقوق پایه را به عنوان مبنای اضافه کاری درنظر می گیرد.

مثال : کارکرد اضافه کاری *1.4* 220 / حق مسکن در حکم+ حق بن در حکم + حقوق پایه در حکم = اضافه کاری

نحوه محاسبه و قانون اضافه کاری در روزهای تعطیل

مطابق ماده 63 قانون کار اگر کارگری در روز جمعه که تعطیل بوده و متعلق به خانواده می باشد مشغول به کار باشد، باید علاوه بر مزد یک ساعت کار 80% بابت جمعه کاری دریافت نماید. اگر فردی در روز هایی که در تقویم تعطیل رسمی می باشد مشغول به کار باشد، علاوه بر دستمزد یک روز عادی باید 40% بابت تعطیل کاری دریافت نمایند.

نحوه محاسبه اضافه کار در نرم افزار فرداد

برای محاسبه اضافه کاری در نرم افزار حسابداری مالی ، ابتدا باید در بخش فرمولدهی عوامل نرم‌افزار فرداد برای اضافه کاری فرمول تعریف شود، سپس کارکرد اضافه کاری برای پرسنلی که دارای اضافه کاری می باشند وارد شود و درنهایت با محاسبه حقوق، میزان اضافه کاری پرسنل نیز محاسبه خواهد شد. در هنگام تهیه فیش حقوقی نیز میزان اضافه کاری و مبلغ محاسبه شده بابت اضافه کاری، در فیش حقوقی نمایش داده می شود. لازم به ذکر می باشد که تفاوتی در نحوه محاسبه اضافه کاری کارمندان و کارگران وجود ندارد.

شما می توانید با ثبت نام در دوره آموزشی حقوق و دستمزد که به صورت رایگان برگزار می شود، به صورت کامل نحوه محاسبه و ثبت اضافه کاری و سایر قوانین حقوق و دستمزد را به صورت رایگان آموزش ببینید.

10 پرسش و پاسخ مهم اضافه کاری

در این بخش به بررسی پرسش های مهم درباره اضافه کاری و پاسخ به این پرسش ها می پردازیم.

آیا اضافه کاری مشمول بیمه می شود؟

بله، اضافه کار جزء مزایای مشمول بیمه می باشد و باید در لیست بیمه رد شود. اگر قصد دارید بدانید که دقیقا چه مواردی باید در لیست بیمه حقوق پرسنل درج شوند، مقاله ارسال لیست بیمه حقوق را مطالعه نمایید.

اضافه کار اجباری چیست؟

اضافه کار اجباری بدین معنا می باشد که اگر کارفرما کارگر را مجبور نماید که اضافه کاری انجام بدهد و کارگر راضی نباشد که اضافه کاری انجام دهد. اضافه کاری اجباری غیر قانونی می باشد و کارگران می توانند بابت اضافه کاری اجباری که از آن ها خواسته می شود، از کارفرمای خود شکایت نمایند.

مبلغ مزد یک ساعت اضافه کار سال 1400 چقدر است؟

در سال 1400 حقوق پایه برابر با 2,655,495 تومان، حق مسکن برابر با 600,000 تومان و حق بن برابر با 450,000 تومان می باشد. حال اگر فرد در سال 1400 یک ساعت اضافه کاری داشته باشد و ساعات کار موظفی وی در هر ماه نیز 220 ساعت باشد، مبلغ اضافه کاری این فرد بابت یک ساعت اضافه کار 23580 تومان می شود.

قانون اضافه کاری روز جمعه چیست؟

درصورتی که کارگر در روز جمعه مشغول به کار باشد، علاوه بر دستمزد عادی خود، 80% دستمزد بیشتر بابت کار در روز جمعه دریافت می کند.

تفاوت اضافه کاری و تعطیل کاری

اضافه کاری به تعداد ساعت کار کارمند بیشتر از ساعات کار موظفی وی گفته می شود و اگر فردی بیشتر از ساعت کار موظفی خود مشغول به کار باشد، مستحق دریافت اضافه کاری به میزان 40% بیشتر از دستمزد عادی خود بابت هر ساعت کار می باشد.

تعطیل کاری بدین معنا می باشد که کارمند در روز های تعطیل مشغول به کار باشد، اگر کارگری در روز جمعه هم کار کند مستحق دریافت 80%  دستمزد بیشتر از دستمزد عادی خود می باشد.

بنابراین ضریب اضافه کاری روز تعطیل 140% و در روز جمعه 180% می باشد.

به چه پرداختی‌هایی اضافه کار تعلق میگیرد؟

مطابق قانون کار تمام مزایایی که برای ترمیم شغل در ساعات کار عادی کارگر به وی پرداخت می شود، مانند حق سختی کار، فوق العاده شغل و حق سرپرستی، جزء دستمزد ثابت کارگر به حساب آمده و باید در محاسبه اضافه کار لحاظ شوند.

نحوه محاسبه اضافه کاری در شب چگونه است؟

اگر فردی دارای نوبتکاری نباشد و در شب اضافه کاری انجام دهد، به ازای هر ساعت اضافه کاری 35% بیشتر از دستمزد کار عادی دستمزد دریافت می نماید. اگر فردی دارای نوبتکاری باشد و در شب هم اضافه کاری بماند، 35% بابت شبکاری و 40 درصد بابت اضافه کاری علاوه بر مزد یک ساعت کار خود دریافت می نماید.

نحوه محاسبه اضافه کاری برحسب ساعت چگونه است؟

برای محاسبه اضافه کاری بر حسب ساعت، ابتدا مزایایی که مبنای محاسبه اضافه کاری هستند با هم جمع می شوند، سپس عدد بدست آمده در تعداد ساعات کار موظفی ماهانه فرد تقسیم شده ، عددی که بدست می آید در عدد 1.4  ضرب شده و در نهایت عدد بدست آمده در تعداد ساعات اضافه کاری فرد ضرب شده و مبلغ نهایی اضافه کار ساعتی بدست می آید.

نحوه محاسبه اضافه کاری خدمات کشوری چگونه است؟

برای محاسبه اضافه کاری خدمات کشوری مزایای مشمول اضافه کاری تقسیم بر عدد 160 شده و عدد بدست آمده در کارکرد اضافه کاری ضرب می شود.

مبنای ساعات کار ماهانه جهت محاسبه فوق العاده اضافه کاری چگونه است؟

مبنای ساعت کار ماهانه جهت محاسبه اضافه کاری با توجه به ساعت کار موظفی کارگران مشخص می شود. نحوه محاسبه اضافه کاری به این صورت است که اگر فرد هفته ای 44 ساعت مشغول به کار باشد، مبنای ساعات کاری برای وی 220 ساعت درنظر گرفته می شود. اما در صورتی که ساعات کار موظفی فردی کمتر از  7:3 باشد، با توجه به ساعات کار موظفی مبنای ساعات کار ماهانه، 192 یا 196 درنظر گرفته می شود. البته مبنای ساعت کار ماهانه برای اضافه کار قانون بسیار دقیقی نداشته و بستگی به نظر کارفرما دارد.

اضافه کاری روز کارگر به چه صورت محاسبه می‌شود؟

روز کارگر جزء تعطیلات رسمی کارگران می باشد و اگر کارگر در این روز مشغول به کار باشد، باید علاوه بر دستمزد یک روز عادی بابت میزان ساعات کارکرد خود در این روز اضافه کاری دریافت نماید.

نتیجه گیری

اضافه کاری نیز همانند ساعات کار ماهانه دارای قوانینی می باشد و کارفرما برای محول نمودن اضافه کاری به پرسنل خود، باید مطابق قوانین کار اقدام نماید. اگر فردی بیشتر از ساعات کار موظفی ماهانه خود اضافه کاری نماید، باید با توجه به تعداد ساعاتی که اضافه کار کرده است، 40% بیشتر حقوق دریافت نماید. همچنین اگر کارگر در روز جمعه اضافه کاری انجام دهد باید 80% بیشتر از دستمزد یک ساعت کار عادی خود به ازای هر ساعت اضافه کاری دستمزد دریافت نماید.

در انتها امیدواریم این مطالب راه گشا بوده و شما عزیزان، با انتشار آن برای علاقه‌مندان این عرصه در بالا بردن اطلاعات عمومی افراد سهمی داشته باشید. در ادامه اگر نظری در مورد مطالب ذکرشده داشته و یا می‌خواهید قسمتی از آن را تکمیل نمایید. با درج نظر خود ما را همراهی کنید.